Deyimler Sözlüğü (A_Z)

[Asi]

Deyimler Sözlüğü (A_Z)

-A-

• Abacı kebeci : Olur olmaz kimseler,ne olduğu belirsiz kişiler
  
• Abanmak : Birine yük olmak,onun sırtından geçinmek
  
• Acemilik etmek : Düşüncesizce hareket etmek
  
• Açık bono vermek : Bir kimseye,istediği gibi davranma yetkisi vermek
  
• Adama benzemek : Düzelmek,göze hoş görünmek
  
• Af buyurunuz : Özür dilemeyi ifade eden bir deyim
  
• Agop'un kazı gibi yutmak : Önüne konulan her yemeği çabuk yemek
  
• Ağız gevşekliği : Sır tutmak hali
  
• Ah edip eh işitmek : Daima feryat etmek
  
• Ak sakaldan yok sakala gelmek : Çok yaşlanmak
  
• Alavere dalavere,Kürt Mehmet nöbete : Bir işte bütün yükü, sorumluluğu yetersiz kişiye bırakma durumunda söylenir.
  
• Allah hakkı için : Doğruyu söylemesi istenen kimseye verilen söz
  
• Amma da yaptın : Olmayacak bir şey söyledin anlamında.
  
• Arabayı düze çıkartmak : Sonunda işini kolaylaştırmak
  
• Astarı yüzünden pahalı : Gerçek değerinden fazlaya mal olmak
  
• Aşüftelik etmek : Hafif ve işveli davranmak
  
• Atma Recep din kardeşiyiz : Biz birbirimizin ne olduğunu biliriz' anlamında kullanılır.
  
• Ayvaz kasap hepsi bir hesap : Hepsi aynı hesaba geliyor anlamında.
  
• Azrail olmak : Çok korkulu ve zorba olmak
  

-B-

• Baba,baba değil iskele babası : Saygı duyulmayan,hayırsız baba
  
• Başına feleğin tokmağı inmek : Bir felakete uğramak
  
• Bela aramak : Kavga sebebi yaratmak.
  
• Ben sarhoş,yolcu sarhoş : Herkesin garip bir tutum içinde bulunduğunu anlatmak için kullanılır.
  
• Beyni sulanmak : Bunamak.
  
• Bıyıkları balta kesmez olmak : Güçlü olmak,kimseden korkmamak
  
• Bızdık : Ufak çocuk
  
• Binin yarısı beş yüz o da ben de yok : Düşünceli kimseleri avutmak için teselli mahiyetinde söylenir.
  
• Bir avuç toprak olmak : Ölmek
  
• Bir çırpıda : O anda
  
• Boşlamak : İlgisiz davranmak,ilgiyi kesmek
  
• Boyunun ölçüsünü almak : Biri tarafından ağzının payı verilmek
  
• Bulanık suda balık avlamak : Karışıklıktan yararlanıp menfaatini kollamak
  
• Burnu kokuyu iyi almak : Her şeyi önceden sezmek
  
• Büyüklük göstermek : Bağışlamak
  
• Büyük söylemek : Övünmek
  

-C-

• Cafer ağanın abdest suyu : Tatsız,tuzsuz
  
• Caka yapmak : Gösteriş yapmak
  
• Cana işlemek : Çok tesir etmek
  
• Can atmak : Çok istemek
  
• Can ciğer : Samimi
  
• Candan yanmış : Adamakıllı tutulmuş
  
• Canı burnuna gelmek : Bir işte çok eziyet ve sıkıntı çekmek
  
• Canını şeytana satmak : Kötü işlerle uğraşmak
  
• Canın sağ olsun : Bir ziyan için söylenen teselli sözü
  
• Ceddine okumak : Soyuna sövmek
  
• Ceffel kalem etmek : Hemen hüküm vermek
  
• Cephe almak : Düşmanca hal takınmak
  
• Cıcığı çıkmak : Çok hırpalanmak
  
• Ciğeri beş para etmez : Değersiz kişi
  
• Cihan alem bilmek : Herkes tarafından bilinmek
  
• Cin fikirli : Çok zeki,açıkgöz
  
• Cumbadak dalmak : Ani olarak girmek,dalmak
  
• Curcuna koparmak : Gürültüyle çevreyi karıştırmak
  
• Curcunaya kalkmak : Kavga ve gürültü çıkarmaya kalkmak
  

-Ç-

• Çabalama kaptan ben gidemem : Boşuna çabalama anlamında.
  
• Çaçaron : Kavgacı,şirret
  
• Çağı geçmek : Yaşlanmak
  
• Çala kalem : Durmaksızın yazarak
  
• Çehresi atmak : Rengi sararmak
  
• Çehre uzatmak : Küsmek,somurtmak
  
• Çek arabanı : Defol anlamında
  
• Çeşnisine bakmak : Lezzetine bakmak
  
• Çevir kazı yanmasın : Sözünü çeviren kimseler için söylenir.
  
• Çıkmaz ayın son çarşambası : Belirsiz ve uzak zaman
  
• Çiğ süt emmiş olmak : Soysuz ve namussuz olmak
  
• Çileden çıkmak : Hiddetlenerek sabrın taşması
  
• Çizmeden yukarı çıkmak : Haddini bilmemek
  
• Çoban kulübesinde padişah rüyası görmek : Durumuna uygun düşmeyen büyük ve olmayacak hayallere kapılmak
  
• Çorbada tuzu bulunmak : Emeği geçmiş olmak
  
• Çömlek hesabı : Baştan savma hesap
  
• Çöpçatan çatmak : Kısmet olmak
  
• Çürük tahtaya basmak : Umduğunu bulamamak,aldanmak
  

-D-

• Dağarcıkta bir şey kalmamak : Her şeyi yitirmek
  
• Dalavere : Oyun,hileli iş
  
• Davulu yarık : Sır saklamayan,önüne gelene içini döken
  
• Dekbaz : Hileci
  
• Demir gibi olmak : Sağlam ve sıhhatte olmak
  
• Devede kulak : Kıyaslanan şeyler arasındaki orantısızlığı belli etmek için kullanılır.
  
• Dırdır etmek : Yerli yersiz söylenip durmak
  
• Dikili ağacı olmamak : Malı mülkü olmamak
  
• Dili çetrefilli olmak : Rahat ve düzgün konuşamamak
  
• Dilini zaptetmek : Konuşmamak
  
• Dişini sökmek : Zararsız hale getirmek
  
• Dokuz doğurmak : Korkudan ve heyecandan bitmek
  
• Dolmaları yutmak : Kanmak,aldanmak
  
• Dostlar alışverişte görsün : Laf olsun diye iş yapanlar için söylenir.
  
• Döner taşım yok,öter kuşum yok : Hiçbir şeye sahip olmamak
  
• Dört dirhem bir çekirdek : Şık giyimli kimse
  
• Dudukuşu : Geveze
  
• Dümen suyundan gitmek : Karşısındakinin huyuna göre davranmak
  
• Dünyaya kazık kakmak : Ölmemek
  

-E-

• Ebussuut Efendi'nin gelini : Eski moda giyinen kadın
  
• Eceline susamak : Tehlikeli işlere girişmek
  
• Edepsizliği gündeliğe takılmak : Edepsizliği alışkanlık haline getirmek
  
• Efendilik yapmak : Saygılı hareket etmek
  
• Efendizadem : Beyim anlamında bir hitap
  
• Eğrisi doğrusuna gelmek : Uygunsuz yapılan işin tesadüfen uyumlu bitmesi
  
• Ekmeği dizinde : Nankör
  
• Elemtere fiş kem gözlere şiş : Nazar değmesin anlamında
  
• Eli çabuk : Tez iş gören
  
• Emeği geçmek : Bir işin yapılmasında yardımcı olmak
  
• Ensesinde boza pişirmek : Çok eziyet çektirmek
  
• Ermeni gelini gibi : Daima kırıtan,süzülen kadınlar için yapılan benzetme
  
• Ervahlarına yuf olsun : Sövgü
  
• Eski çamlar bardak oldu : Şartlar değişti anlamında kullanılır
  
• Eşek hoşaftan ne anlar : Anlayışsız,zevksiz insanlar için söylenir.
  
• Etek belde : Kıvrak ve becerikli
  
• Ev açmak : Ayrı ev tutmak
  
• Eyere de gelir semere de : Bütün işlere yarar anlamında
  
• Ez ez de suyunu iç : Hiç yararı olmayan bir işi tenkit etmek için kullanılır.
  
• Ezilip büzülmek : Aşırı sıkılgan davranmak
  

-F-

• Fahiş faize batakçı müşteri : Benzer kişilikteki insanlar birbirini kolay bulur manasında
  
• Faka basmak : Güç duruma düşmek
  
• Falcı değilim ya : Ben olacağı bilemem anlamında
  
• Fare düşse başı yarılır : Bir yerin yoksulluğunu anlatmak için kullanılır.
  
• Farfara : Ağzında sır tutamayan kimse
  
• Fasulye gibi kendini nimetten saymak : Kendine olduğundan fazla değer vermek
  
• Feleğin çemberinden geçmiş : Tecrübeli,bilmiş
  
• Felekten bir gün çalmak : Eğlenceli bir gün geçirmek
  
• Ferteği çekmek : Kaçmak
  
• Fesat kumkuması : Hep kötülük düşünen
  
• Fıkırdamak : Kesik kesik gülmek
  
• Fıldır fıldır aramak : Israrla ve telaşla aramak
  
• Fırın süpürgesi : Zayıf,uzun boylu kimse
  
• Fincancı katırlarını ürkütmek : Kötü niyetli kişileri ürkütecek hareketlerde bulunmak
  
• Fitil almak : Öfkeyle parlamak
  
• Fol yok yumurta yok : Herhangi bir sebep veya ilişki bulunmaması
  
• Forsu kırılmak : İtibar ve onuru sarsılmak
  
• Fukara babası : Fakirleri kollayan kimse
  
• Fütur getirmek : Umutsuzluğa ve çaresizliğe düşmek
  

-G-

• Gafil baş,düşmana eş : İşlerinde hazırlıksız olan insan her zaman zor duruma düşebilir
  
• Gagasından yakalamak : Zayıf noktasından yakalamak
  
• Gavur ölüsü : Oldukça ağır
  
• Gavurun tembeli keşiş,Müslüman'ın tembeli derviş : Kendini büsbütün ibadete verip,dünyadan elini eteğini çeken kişiler için kinaye yollu söylenir.
  
• Gazali rana : Güzel,hoş ceylan gibi sevgili anlamında
  
• Geçmişi kandilli : Sövgü
  
• Gemi aslanı : Gösterişli,işe yaramayan adam
  
• Geyik etine girmek : Erginleşmek
  
• Gırtlağından kesmek : Yiyecek parasını kısıtlamak
  
• Giderayak : Gitmek üzereyken
  
• Girye bana hande sana : Önce karşısındakini düşünen kimsenin kullandığı bir deyim
  
• Giydirmek : Azarlamak
  
• Gök demir,yer bakır : İmkansızlıklar ve umutsuzluklar içinde bulunuşu anlatır.
  
• Gömlek değiştirmek : Tutum ve görüşlerini değiştirmek
  
• Göründü Sivas'ın bağları : Gerçekleşmesi beklenen bir şeyin ortaya çıktığına dair olanaklar belirdiğinde kullanılır.
  
• Göz nuru dökmek : Yapılan işte göz emeği bulunmak
  
• Güvendiği dağlara kar yağmak : Güveni sarsılmak
  

[Asi]

-H-

• Habbeyi kubbe yapmak : Önemsiz bir şeyi büyütmek
  
• Haber vermek : Bildirmek
  
• Hak getire : Yoktur anlamında
  
• Halep ordaysa arşın burada : Yapacağını yap anlamında sitem
  
• Ham ervah : Kara ruhlu kimse
  
• Hangi peygambere ümmet olacağını şaşırmak : Kimin sözünü ve yolunu tutacağını,ne yapacağını şaşırmak
  
• Hat çekmek : Önemsememek
  
• Hatun : Eski zaman beylerinin,hanımlarına olan hitabı
  
• Haymana öküzü : Hımbıl ve tembel kimse
  
• Hazır mezarın ölüsü : Hep hazıra konmak isteyen tembel kimseler için kullanılır.
  
• Her gün papaz pilav yemez : Hep aynı şeyler yapılamaz
  
• Her işin hakkından gelmek : Her işi başarır olmak
  
• Her tarakta bezi olmak : Her işle ilgili olmak
  
• Hesaptan düşmek : Yok saymak
  
• Hır gür : Kavga
  
• Hiçe saymak : Hiç değer vermemek
  
• Hindi gibi kabarmak : Övünmek,böbürlenmek
  
• Hokka gibi oturmak : Dikilen elbisenin tam üzerine uyması
  
• Hoşbeş etmek : Sohbet etmek
  
• Hödük : Görgüsüz,anlayışsız kimse
  
• Hükümet sürmek : Ülkeyi yönetmek
  
• Hüt dağı gibi şişmek : Karnı şişmek
  

-I-

• Icığını cıcığını sormak : Bütün ayrıntıları öğrenmek
  
• Ikına sıkına : Güçlükle
  
• Ikınıp sıkınmak : İş yapmak için kendini zorlamak
  
• Ilıca ördeği : Sıcağa ve rahata düşkün
  
• Irağı yakın etmek : Güçlükleri ortadan kaldırmak
  
• Irgat gibi çalışmak : Çok çalışmak
  
• Irgat pazarına döndürmek : Bir yeri dağınık ve karışık hale sokmak
  
• Isınmak : 1-Alışmak,2-Sevmek
  
• Isıtıp ısıtıp önüne koymak : Bir konuda ikide bir söz açmak
  
• Iska geçmek : Atlamak
  
• Iskartaya çıkmak : Eskimek
  
• Islak tavuk : Miskin kadın
  
• Islatmak : Dövmek
  
• Işık göstermek : Yol göstermek
  
• Ivır zıvır : Önemsiz şeyler
  

-İ-

• İbibullah sivri külah : Yapayalnız,varlıksız olan kimse
  
• İbiş gibi : Alığa benzer
  
• İcabına bakmak : 1-Gerekeni yapmak,2-Ortadan kaldırmak
  
• İç fırtınasına tutulmak : Morali bozulmak
  
• İç güveysinden hallice : Durumu şöyle böyle
  
• İfrit yardağı : Kötülüğe yardımcı olan
  
• İğne yutmuş : Çok bitkin ve sıkıntılı kişi
  
• İkisini bir kazana koysan kaynamazlar : Birbirine zıt insanları anlatmak için kullanılır.
  
• İki yakası bir yere gelmez : Bir türlü düzene kavuşamaz
  
• İlk göz ağrısı : İlk sevilen
  
• İmana gelmek : Merhamete gelmek
  
• İngiliz tabancası gibi kurulmak : Çalım satmak,kasılmak
  
• İpe un sermek : Gevşemek,bahane uydurup işten kaçınmak
  
• İp korkusunu boynuna almak : Ölümü göze almak
  
• İpliği pazara çıkmak : Herkese rezil olmak
  
• İstemem yan cebime koy : Rüşvet konusunda alay yollu söylenir
  
• İşi sıkışık olmak : İşi çok ve külfetli olmak
  
• İtsiz köye dönmek : Sakinleşmek,tenhalaşmak
  
• İyiden iyiye : Adamakıllı
  
• İyi gün dostu : İyi günlerde ortaya çıkan
  
• İzi belirsiz olmak : İz bırakmadan kaybolmak
  

-K-

• Kabak tadıvermek : Devamlı,ısrarlı bıktırmak
  
• Kabasını almak : Bir yerin temizliğini üstünkörü yapmak
  
• Kaçın kurrası : Birinin hiçbir oyuna gelmeyecek kadar açık göz, akıllı olduğunu anlatmak için kullanılır.
  
• Kağıt üzerinde kalması : Bir anlaşmanın resmiyette kalması,tatbik edilmemesi
  
• Kaleyi içinden fethetmek : Meseleyi karşı taraftan birinin yardımıyla halletmek
  
• Kalp ağrısı : Aşk acısı
  
• Kamburu çıkmak : Çok çalışmış olmak
  
• Kan akıtmak : Kurban kesmek
  
• Kan çanağı gibi : Çok kızarmış
  
• Kan ter içinde kalmak : Çok yorulmak
  
• Kapağı atmak : Gitmek,yerleşmek
  
• Kapısını aşındırmak : Çok gidip gelmek
  
• Kara gün dostu : İnsana sıkıntılı günlerinde yardım eden gerçek dost
  
• Kaşının altında gözün var dememek : Yaptığını beğenmemek,takdir etmemek
  
• Kedi ile harara girmek : Geçimsiz biriyle ortaklık etmek
  
• Kendine yontmak : Karşısındakileri düşünmeden kendi çıkarına göre davranmak
  
• Kıç atmak : Pek istemek
  
• Kınalar yakmak : Çok sevinmek
  
• Kimi kimsesi : Yakınları
  
• Kimseye eyvallah etmemek : Kimseye minnettar kalmamak
  
• Kimya gibi : Az bulunur
  
• Kont gibi : Yakışıklı ve şık giyinmiş
  
• Korkuluk : Gereksiz ve yararsız kimse
  
• Körün istediği bir göz,Allah verdi iki göz : Hayal ettiğinden daha fazlasına kavuşan kişiler için kullanılır.
  
• Kör şeytanın işi yok : Hep aksilikle karşılaşan kişiler tarafından sitem yollu olarak kullanılır.
  
• Kurdu koyunla barıştırmak : Kötü biriyle saf birini uzlaştırmak
  
• Külçe gibi oturmak : Yorgunlukla çökmek
  
• Kül yutmak : Kandırılmak,oyuna gelmek
  

-L-

• Laçka olmak : Eskimek,işe yaramaz halde olmak
  
• Laf altında kalmamak : Karşısındakinin sözünün altında kalmamak
  
• Laf ebesi : Çok konuşan kimseler için kullanılır.
  
• Lakke yapmak : Başkasının hakkını çalmak
  
• Lala paşa eğlendirmek : Nazik kişileri eğlendirmeye çalışmak
  
• Lamı cimi yok : Bir konu üzerinde itiraz kabul etmediğini bildirmek için kullanılır.
  
• Leb demeden leblebiyi anlamak : Anlayışlı,zeki olmak
  
• Leke sıçratmak : Bulandırmak
  
• Leşini çıkarmak : Kıyasıya dövmek
  
• Leyleği havada görmek : Çok dolaşanlara söylenir
  
• Limoni tabiatlı : Mızmız
  
• Lodosa tutulmuş gibi bocalamak : Ne yapacağını kestirememek
  
• Lokman hekimin ye dediği : Güzel,tatlı şey
  
• Lop yumurta : Kaynamış yumurta
  
• Lügat paralamak : Anlamını bilmediği halde,bilgiç konuşmak
  
• Lülüye gelmek : Aldanmak
  
• Lüpe konmak : Değerli bir şeyi emek harcamadan ele geçirmek
  

-M-

• Maça beyi gibi kurulmak : Saygısızca,kasılarak oturmak
  
• Madrabaz : Çıkarını hileli yollardan sağlayan kimse
  
• Mahalle çocuğu : Eğitimsiz çocuk
  
• Makaraya takmak : Alaya almak
  
• Marsık : Çok esmer kimse
  
• Merak getirmek : Kara sevdaya tutulmak
  
• Meryem Ana kandili gibi : Soluk (belirsiz) anlamında
  
• Meşe odunu : Kaba,anlayışsız adam
  
• Meydan vermek : Fırsat vermek
  
• Mısır'daki sağır sultan bile duydu : Duymayan kalmadı anlamında
  
• Mızrağı çuvala sığdıramamak : Gerçeğin asla saklanamayacağı anlamında kullanılır.
  
• Mis gibi burnunda tütmek : Çok özlemek
  
• Miskinler teknesi : Tembellerin toplandığı yer
  
• Mürai : Art düşünceli kimse
  
• Mürekkebi kurumamak : Daha pek yeni olmak
  
• Mürekkep yalamış : Okuyup,yazmış kimse
  
• Mürüvvetini görmek : İyi ve mutlu günlerini görmek
  
• Müslüman adam : 1-Dindar kişi,2-Doğruluktan ayrılmayan kimse
  

-N-

• Nabzını yoklamak : Karşısındakinin ne düşündüğünü anlamaya çalışmak
  
• Nalına mıhına vurmak : Ne yapacağını kestirememek
  
• Namı nişanı kalmamak : Yok olmak,unutulmak
  
• Nanpareye muhtaç olmak : Pek yoksul olmak
  
• Nargile suyu : Tatsız içecek
  
• Nazı geçmek : İsteği geri çevrilmeyen kimse
  
• Ne ala memleket : Uygunsuz yapılan işleri kınamak için söylenir
  
• Neci oluyor : Ne karışıyor anlamında
  
• Nefsine yedirememek : Bir şeyi hazmedememek,kabul etmemek
  
• Nevri dönmek : Çok sinirlenip,bunun yüzünden belli olması
  
• Ne yüzle : Ne cesaretle anlamında
  
• Nispet vermek : Onu üzecek şekilde gösteriş yapmak
  
• Nobran : Kaba,sert,kırıcı(kimse)
  
• Noktası noktasına : Tastamam
  
• Nuh gemisi : Her çeşit insanın toplandığı yer
  
• Nuh nebiden kalma : Çok eskiden kalma
  
• Nur topu gibi : Güzel,şişman,beyaz (çocuk)
  
• Nur yüzlü : Temiz yüzlü kimse
  
• Nutku tutulmak : Üzüntüden,korkudan konuşamamak
  

[Asi]

-O-

• O bir düşeş : O talih sonucu ele geçirilmiştir anlamında
  
• O gün bugün : O gündenberi
  
• Oh demek : Rahat etmek
  
• Ok gibi ciğerine işledi : Yapılan bir hareketin çok üzmesi
  
• Ok yaydan çıktı : Vazgeçemeyeceği bir işi yapmak
  
• Olmuş armut gibi eline geçmek : Kolaylıkla,yorulmadan elde etmek
  
• Onun ipiyle kuyuya inilmez : Güven olmaz anlamında
  
• Oralı olmamak : Önemsememek
  
• O saat : O anda
  
• O tarakta bezi olmamak : İlişkisi olmamak
  
• Oynak : Hafif meşrep kadın
  
• Oyun etmek : Hile yapmak,aldatmak
  
• Oyunun sakalı bitmek : Bitmiş olayları anlatan bu deyim,genellikle Karagöz oyunlarının sonunda kullanılır.
  

-Ö-

• Öbür dünyayı boylamak : Ölmek
  
• Öfke topuğa çıkmak : Çok öfkelenmek
  
• Öksüz babası : Öksüz ve yoksulları koruyan adam
  
• Öküz boyunduruğa bakar gibi bakmak : İstemeden,mecburen bakmak
  
• Ölçüsünü bildirmek : Haddini bildirmek,cezasını vermek
  
• Ömür adam : Hoşsohbet adam
  
• Önünü almak : Durdurmak
  
• Öp babanın elini : Sürpriz bir durum karşısında yaşanan şaşkınlığı anlatmak için kullanılır
  
• Örümcek kafalı : Eski kafalı,yeniliklere uyum gösteremeyen
  
• Ötmek : Durmadan anlamlı,anlamsız konuşmak
  
• Öve öve göklere çıkarmak : Çok övmek
  
• Öyle başa böyle traş : Alakasız durumları belirtir.
  
• Özü sözü bir : Verdiği sözleri tutan dürüst kimse
  

-P-

• Pabucuna kum dolmak : Engelle karşılaşmak
  
• Paçaları sıvamak : Hazırlanmak
  
• Paha biçmek : Değerini ölçmek
  
• Pancar kesilmek : Mahcup olup kızarmak
  
• Paparayı yemek : Paylanmak,azar işitmek
  
• Paraya para dememek : Kazancı bol olmak
  
• Para peşin kırmızı meşin : Alışverişin peşin olduğunu anlatır
  
• Patentasının altına almak : Egemenliği altına almak
  
• Pestil gibi olmak : Çok yorgun ve halsiz olmak
  
• Peşkeş çekmek : Bir iş yaptırmak için,kendine ait veya başkasına ait bir şeyi hediye etmek
  
• Pılı pırtı : Eski püskü,değersiz eşya
  
• Piç etmek : Bozmak,işe yaramaz hale getirmek
  
• Pişmiş aşa soğuk su katmak : Yapılmakta olan bir işi bozmak
  
• Piyasaya düşmek : 1-Çok bulunur olmak,2-Orta malı olmak
  
• Postal : Düşkün kadın
  
• Put kesilmek : Sessiz ve hareketsiz kalakalmak
  
• Püsküllü bela : Kişinin başını derde sokan kişi veya durum
  

-R-

• Rabbime emanet : Herhangi bir şeyin,kimsenin korumasını tanrıya bırakmak
  
• Rafta kurabiye var ama size göre değil : İşinize yaramaz anlamında
  
• Rahat yüzüne hasret kaldı : Huzursuz olmak,rahat edememek
  
• Ramazan keyfi : Oruç tutanlardaki sinirlilik hali
  
• Rengi atmak : Çok heyecanlanıp solmak,sararmak
  
• Rengi olmamak : Silik olmak
  
• Renk senfonisi : Birbiriyle uyuşan renkler bütünü
  
• Rest çekmek : Kesinlikle kabul etmemek
  
• Rızkını taştan çıkarmak : En zor şartlarda bile geçimini sağlamak
  
• Rufailer karışır : İşin karmaşıklığını anlatır
  
• Ruhu bile duymaz : Yapılan bir işten hiç haberi olmaz anlamında
  
• Ruhuna hitap etmek : Herhangi bir şeyden çok etkilenmek
  
• Rüya gibi : Gelip geçici şeyleri anlatmak için kullanılır
  
• Rüyasında görse hayra yormaz : Olacağına ihtimal vermemek
  
• Rüzgar ekip fırtına biçmek : Yapılan kötülüğe karşı daha büyük kötülüğe uğramak
  
• Rüzgar gelecek delikleri tıkamak : Her türlü tedbiri almak
  

-S-

• Saat gibi : Düzgün çalışan
  
• Saat on bir buçuğu çalmak : Yaşı çok ilerlemek
  
• Sacayak olmak : Üç kişi bir araya gelip çok samimi olmak
  
• Saçı uzun,aklı kısa : Düşüncesiz,aptal
  
• Sağlam ayakkabı değil : Güven duyulacak kimse değil, doğruluğu konusunda şüphe duyulur
  
• Sakala soğan doğramak : 1-Aldatmak,2-hakaret etmek
  
• Saman gibi : Tatsız,tutsuz
  
• Sapı silik : Serseri
  
• Sarı Yahudi : Paraya düşkün kişi
  
• Sazına bülbül koymak : Çok güzel çalmak
  
• Sefalar getirdiniz : Eskiden çok kullanılan,hoş geldiniz sözü
  
• Sel önünden kütük kapmak : Zor bir iş başarmak
  
• Sen sağ ben selamet : Yapacak bir şey kalmamak
  
• Sıtma görmemiş ses : Gür ve kalın sesli
  
• Sidik yarışı : Gerekli gereksiz rekabete girmek
  
• Söyleye söyleye dilimde tüy bitti : Çok öğüt verdiği halde sözü dinlenilmeyen insanların içinde bulunduğu durumu anlatır.
  
• Sütüne havale etmek : Karakterine,insanlık duygusuna bırakmak
  

-Ş-

• Şafak atmak : Korkmak,şaşırmak
  
• Şahbaz : Becerikli ve çevik
  
• Şapa oturmak : Çaresiz kalmak
  
• Şaşkın bakkal : Hesabını şaşıran kimse
  
• Şerbetli : Kötü işler yapmayı huy edinmiş kimse
  
• Şeşi beş görmek : İyi görmemek,yanılmak
  
• Şeytan çekici : Sevimli ve akıllı çocuk
  
• Şeytan diyor ki : İçinden zararlı bir şeyler yap diyen ses
  
• Şifayı kapmak : Hastalanmak
  
• Şimşek gibi : Büyük bir hızla
  
• Şirret karı : Geçimsiz,huysuz,yaygaracı kadın
  
• Şom ağızlı : Kötümser,olayları devamlı kötüye yoran kimse
  
• Şöhreti afakı tutmak : Herkes tarafından bilinir hale gelmek
  
• Şöyle bir bakmak : 1-Üstünkörü,2-İnceler gibi manalı bakmak
  
• Şunu bunu bilmem : Mazeret kabul etmem,özür dinlemem
  

-T-

• Taban çekmek : Gitmek
  
• Tabanvayla gitmek : Yürümek
  
• Tadını kaçırmak : Zevkini bozmak
  
• Takıp takıştırmak : Çok süslenmek
  
• Talihi yar olmak : Şansı yardım etmek
  
• Tantuna gitmek : 1-Öldürülmek,2-Belaya uğramak
  
• Tasamın on beşi : Umrumda değil anlamında
  
• Taş yağar,kıyamet kopar : Felaketli,korkunç zaman
  
• Taş yürekli : Acıması olmayan kimse
  
• Tavşan boku : Ne faydası,ne de zararı olan kimse
  
• Tebeşire peynir bakışlı : İyi göremeyen,şaşı
  
• Tencere yuvarlanmış,kapağını bulmuş : Birbirine uygun,eşit şeyleri anlatmak için kullanılır.
  
• Tiği teber şahı levent : Her şeyini tüketmiş kimseleri anlatmak için söylenir.
  
• Tosunum : Gürbüz kimseler için kullanılır
  
• Tut kelin perçeminden : Boşuna uğraşma,onda yok anlamında…
  
• Tüy dikmek : Kötü bir durumu daha çok kötüleştirecek harekette bulunmak
  

[Asi]

-U-

• Ucu dokunmak : Herhangi bir işten zarar görmek
  
• Uç vermek : Görünmek,yetişmek,belirmek
  
• Ufağını tefeğini toplamak : Kendine ait ne varsa toplamak
  
• Ufuk açılmak : Yeni imkanlar belirmek
  
• Ulan : Nefret,öfke ifade eden bir hitap şekli
  
• Ulu orta konuşmak : Düşünmeden söylemek,rastgele söylemek
  
• Ununu elemiş eleğini duvara asmış : Yapacağını yapmış
  
• Utandınsa yüzüne kalbur tut : Utanmanın gereksizliğini anlatır
  
• Uyku ölümün kardeşidir : Uyuyan kimsenin dünya ile ilgisi kesilir. Olup bitenden haberi olmaz.
  
• Uzağı görmek : Bir işin sonucunu,nasıl gelişeceğini önceden tahmin edebilmek.Tedbirli hareket etmek.
  
• Uzun boylu : Ayrıntıları hesap ederek,etraflıca düşünmek.
  
• Uzun uzadıya : Çok ayrıntılı olarak
  
• Uzun yaşın ahiri ölüm : Ne kadar uzun yaşanırsa yaşansın,bütün canlılar bir gün mutlak öleceklerdir
  

-Ü-

• Ücüğünden cücüğüne : Bütün yönleriyle
  
• Üç aşağı,beş yukarı : Belirlenmiş bir sayıdan biraz fazla veya biraz az olarak
  
• Üçe beşe bakmamak : Çok fazla pazarlık etmeden alışveriş yapmak
  
• Ümidi boşa çıkmamak : Beklediğini,umduğunu bulmak
  
• Üsküdar dolmuşu gibi birbirinin üzerine : Çok kalabalık yer
  
• Üst perdeden başlamak : Ağzını bozmak
  
• Üstünde durmak : Israr etmek
  
• Üstüne almak : Ödev olarak kabul etmek,bilmek
  
• Üstüne basmak : Konuya değinmek
  
• Üstüne varmak : Öfkelendirecek söz veya harekette ısrar etmek
  
• Üstüne vurmak : Eklemek
  
• Üstünüze iyilik sağlık : Hastalıkla ilgili konuşurken söylenir
  
• Üvey evlat muamelesi görmek : Ayrı ve hor görülmek
  
• Üzerine tuz biber ekmek : Bir kimsenin acısını fazlalaştıracak, derdini derinleştirecek davranışlarda bulunmak
  
• Üzerinize afiyet : Ben hastayım.Sizi etkilememesini dilerim.
  
• Üzüm üzüm üzülmek : Çok üzülmek
  
• Üzüm yemek değil,bekçi dövmek : Önemli işler dururken vakit öldüren kişiler için kullanılır.
  

-V-

• Vadesi gelmek : Ömrünün sonuna gelmek
  
• Vakit geçirmek : Gereksiz işlerle uğraşmak
  
• Vakit nakittir : Zaman en değerli varlığımızdır
  
• Vara yoğa karışmak : Her şeye karışmak
  
• Vardığın yer körse,sen de gözünü kapa : İnsanlar,çevresindekiler ile iyi ilişkiler kurmak isterlerse onlara uymak zorundadırlar
  
• Var kuvveti pazuya vermek : Kolunun kuvvetine güvenmek.
  
• Vebali boynuna : Günahı ona ait anlamında
  
• Veledizina : Babası belli olmayan
  
• Verilmiş sadakası olmak : Bir belayı,kazayı zarar görmeden atlatmak
  
• Vık dedirtmemek : Ses bile çıkarttırmamak
  
• Vız gelip tırıs gitmek : Hiç aldırmamak
  
• Vız gelmek : Önemsiz görünmek,aldırış etmemek
  
• Vidin kalesi gibi metin olmak : Dayanıklı ve sabırlı olmak
  
• Voli vurmak : Vurgun vurmak
  
• Voyvoda kesilmek : Zalim olmak.
  
• Vur abalıya : Sessiz ve sakin kimselere yapılan zulüm ve haksızlığı belirtmek için kullanılır.
  
• Vur patlasın çal oynasın : Büyük eğlenceler için söylenir.
  
• Vurucu güç : Çok etkili silahlarla donatıldığı için savaş gücü yüksek askeri birlik
  
• Vuslat kıyamete kalmak : Kavuşma ümidi olmamak
  
• Vücuda getirmek : Var etmek
  
• Vücudunu ortadan kaldırmak : Öldürmek
  

-Y-

• Yabana atmak : Dikkate almamak
  
• Yabana söylemek : Saçma ve yersiz konuşmak
  
• Ya bu deveyi gütmeli,ya bu diyardan gitmeli : Mecburi durumlarda bir işin mutlaka yapılması gerektiğini belirtmek için söylenir.
  
• Ya devlet başa,ya kuzgun leşe : Büyük bir zafer için her tehlikenin, hatta ölümün bile göze alındığını belirtir.
  
• Yağmur olsa kimsenin tarlasına yağmaz : Kimseye faydası ve yardımı yoktur anlamında.
  
• Ya herro,ya merro : Seçim yapılması gereken durumlarda söylenir.
  
• Yahudi pazarlığı : Kıyasıya yapılan pazarlık
  
• Yakadan geçirmek : Evlat edinmek
  
• Yaka paça : Hırpalayarak
  
• Yalancı pehlivan : Sözde kahraman
  
• Yalova kaymakamı : Değersiz olduğu halde çalım satan kişilere söylenir.
  
• Yangın var diye bağırmak : Bir şeyden çok bıkmak,bezmek
  
• Yaptığını bilmemek : Aklı başında olmamak
  
• Yediği naneyi kokutmak : Uygunsuzluğunu ortaya koymak
  
• Yel kayadan ne alır : İmkansız bir durumu belirtmek için kullanılır.
  
• Yıldırım gibi : Büyük bir hızla.
  
• Yıldızı parlamak : Şans yüzüne gülmek
  
• Yiyip bitirmek : 1-Onmaz hale getirmek, 2-Devamlı eziyet etmek
  
• Yobaz : Kaba,sofu.
  
• Yolu düşmek : Bir rastlantı sonucu gelmek.
  
• Yosma : Güzel ve süslü kadın
  
• Yuf ervahına : Lanet olsun anlamındaki bir karşı çıkma sözü.
  
• Yüreği geniş olmak : Gamsız olmak,her şeyi kaldırabilmek
  
• Yürekte var,elde yok : Yetenekli olup,imkansızlıklar yüzünden bunu geliştiremeyen insanlar için söylenir.
  
• Yüz yüze gelmek : Karşılaşmak
  

-Z-

• Zahmet çekmek : Eziyet ve yorgunluğa düşmek
  
• Zahmet etmek : Yorulmak.
  
• Zartalos : Yellenmek
  
• Zebunu olmak : Birine çok düşkün olmak
  
• Zehir etmek : Tadını kaçırmak
  
• Zehir zemberek : Çok acı
  
• Zembereği boşanmak : Uzun uzun gülmek
  
• Zerre kadar : Yok denecek kadar
  
• Zevahiri kurtarmak : Bir işi yarım yamalak yapıp eleştiri almamak
  
• Zeval bulmak : Yok olmak.
  
• Zıvanadan çıkmak : Çok öfkelenmek
  
• Zihne dank etmek : Uzun zamandır anlaşılamayan bir şeyi,herhangi bir olayın araya girmesiyle birdenbire anlamak
  
• Zil gibi : Parasız ve aç
  
• Zilleri takıp oynamak : Çok sevinmek
  
• Zilsiz oynamak : Çok sevinmek
  
• Zokayı yutmak : Aldatılmak
  
• Zurnacının karşısında limon yemek : Uygunsuz bir davranışta bulunarak,çalışamaz hale getirmek
  
• Zurnayı biz çaldık,parsayı o topladı : Haksızlık edip hazıra konanlar için söylenir.
  
• Züğürt tesellisi : Boş,yersiz avutma
  
• Zümrüt gibi : Yemyeşil.